ماسک

در این مقاله می‌ خواهیم در مورد انواع ماسک که یکی از تجهیزات حفاظت فردی می ‌باشد صحبت کنیم. تمامی افرادی که در کار‌های صنعتی و کارگاه‌های مختلف مشغول به کار هستند در معرض انواع گاز‌ها، گرد وغبار، بخارات انواع فلزات و دود هستند. در بیشتر موارد شما می‌توانید با یک عملکرد هوشمندانه خطرات تنفسی را به حداقل برسانید. در اختیار قرار دادن ماسک مورد نیاز در کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی یکی از وظایف کارفرما می ‌باشد.
بهترین راهکار این است که انواع خطر‌های تنفسی را از مبدا کنترل کنیم. به عنوان مثال می‌ توانیم به وسیله مکنده‌ها تمامی گاز‌ها و گردوغبار‌های خطرناک را از محل کار خارج کنیم و تهویه مناسب را ایجاد کنیم زیرا ماسک آخرین سد دفاعی در برابر خطرات تنفسی است. توجه داشته باشید که اگر از ماسک به درستی استفاده نشود و یا نوع آن نسبت به کاری که انجام می ‌دهیم اشتباه باشد مثل این است که هیچ ماسکی نزده‌ایم. در این مقاله با ما همراه باشید تا گام به گام از نحوه انتخاب درست ماسک و تعیین میزان خطر آشنا شوید.

ساختار سیستم تنفسی انسان
سیستم تنفسی انسان‌ها و حیوانات به صورت دائمی نیاز به اکسیژن دارد که معمولاً این اکسیژن را از هوا دریافت می‌ کند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید هوایی که تنفس می‌کنیم شامل گاز‌های نیتروژن، آرگون، هلیوم و دی اکسید کربن می ‌باشد. اما فقط ۲۱% ازهوای استنشاق شده اکسیژن می‌باشد و ۷۸% آن از نیتروژن و ۱% باقی مانده را گاز‌های دیگر تشکیل می‌دهد. سیستم تنفسی ما فقط گاز اکسیژن را دریافت می‌کند و بقیه گاز‌ها را به صورت بازدم بیرون می ‌دهد. اکسیژن برای انسان‌ها و حیوانات جنبه حیاتی داشته و باعث زنده ماندن سلول‌های بدن می‌ شود.

دسته بندی تجهیزات حفاظت تنفسی
دستگاه هوای فشرده

سیستم‌های فیلتراسیون

سیستم ارابه‌ای: از این سیستم بیشتر در محیط‌های با کمبود اکسیژن مثل معادن، محیط‌های آزمایشگاهی خطرناک و آتش­نشانی استفاده می ‌شود

سیستم ایرلاین: بیشتر برای گروه‌های امداد و نجات و محل‌هایی که خطر استنشاق دود گاز‌های سمی وجود دارد استفاده می‌ شود

سیستم فرار:که بیشتر درمحل‌هایی که اکسیژن کمی وجود دارد و و همچنین آتش نشانی‌ها کاربرد دارد

سیستم های دستگاه های تنفسی فیلتراسیون
بعد از این که از طرف کارفرما تمامی قوانین اولیه مثل تهویه مناسب تجهیزات تأمین شد در مرحله آخر می‌توان از انواع فیلتر‌ها و ماسک‌ها استفاده کرد.

ماسک­های نیم­ صورت
ماسک‌های گردوغبار
ماسک تمام صورت
ماسک‌های فرار
چرا باید از ماسک­ ها استفاده کنیم؟
بسیاری از کارگران و پرسنل مشغول در بخش‌های صنعتی برای محافظت از سلامت ریه‌های خود از ماسک یا دستگاه تنفس استفاده می ‌کنند این وسیله در مجموع به عنوان تجهیزات حفاظت تنفسی شناخته می‌ شود. ماسک‌ها هوا را فیلتر کرده تا مواد مضر را از بین ببرند و همچنین دستگاه تنفس هوای تمیز را برای کارگر فراهم می‌کند. ممکن است شما کارفرما یا یک فرد خویش‌فرما باشید فرقی نمی ‌کند از نظر قوانین سازمان بهداشت کار شما موظف به استفاده از ماسک مناسب در کارگاه و محل کار برای خود و کارگران خود هستید.
قبل از هر چیز شما باید خطر تنفسی و نوع مواد مضر موجود در محل را به درستی تشخیص دهید تا بتوانید ماسک مناسب را تهیه کنید
فعالیت‌های مختلفی می ‌تواند منجر به تولید گردوغبار و دود و گاز‌های خطرناک شود به­عنوان مثال:

بریدن انواع سنگ‌ها
بریدن انواع چوب و ام‌دی‌اف
استفاده از محصولاتی که حاوی حلال های فرار هستند
دست زدن به انواع پودر‌ها که باعث ایجاد گردوغبار می‌شود
انواع جوشکاری که باعث بخارات و فیوم (بخارات و دمه) گازهای خطرناک و سمی می ‌شود
سمباده زدن انواع چوب و دیوار
همچنین شاید محلی که کارگر در حال کار می‌ باشد سطح اکسیژن بالا یا پایین باشد به عنوان مثال می‌توان فضا‌های محدود مانند سنگر، سیلو و انواع مخازن را نام برد. برخی از تجهیزات حفاظت فردی برای کارگرانی است که در اتمسفر‌هایی کار می ‌کنند که با کمبود اکسیژن مواجه می ‌شوند.
توجه داشته باشید که استفاده از ماسک در فضا‌هایی که اکسیژن کافی وجود ندارد ممنوع است و باید از ماسک‌های ویژه به همراه کپسول اکسیژن و همچنین تهویه مناسب استفاده شود.

انواع ماسک ایمنی و حفاظت فردی
ماسک‌های قابل استفاده مجدد
از این نوع ماسک‌ها می‌توان بار‌ها در محیط‌های مختلف مجدداً استفاده کرد. این نوع از ماسک‌ها با دارا بودن فیلتر‌های قابل تعویض شما را از انواع گردوغبار‌ها محافظت می‌کند. این نوع از ماسک‌ها به راحتی دماغ و دهان شما را می ‌پوشاند و با نوار سیلیکونی نرم خود اجازه ورود آلاینده از لبه‌ها را به سیستم تنفسی شما نمی‌دهد. همینطور این نوع از ماسک‌ها مانع دید شما نخواهند شد و ضمناً با سبکی خاصی که دارند کارگران را در طول ساعات کار خسته نمی ‌کنند. این نوع از ماسک‌ها با کش و بند‌های خود بر روی صورت کاربر ‏فیکس می ‌شوند.

ماسک های جوشکاری
در انواع جوشکاری به ویژه روش قوس الکتریکی که جوشکار خیلی نزدیک به کار است، فرد در معرض بخارات سمی به صورت مستقیم قرار دارد. می‌ توان از ماسک‌های N95 و N99 استفاده کرد. البته بیشتر جوشکاران اهمیتی به سلامتی تنفسی خود نمی‌دهند که بعد از مدتی فرد به انواع بیماری‌های تنفسی دچار می‌شود.

ماسک تنفسی شیمیایی
در صنایعی که با مواد شیمیایی سر و کار دارند باید از انواع ماسک تنفسی شیمیایی استفاده کنیم. این نوع از ماسک‌ها به وسیله فیلتر‌های ویژه هوا را از گاز‌های شیمیایی تصفیه کرده و به دستگاه تنفسی ما می ‌فرستد.
این ماسک‌ها در دو نوع نیم­ صورت و پوشش تمام صورت همراه با عینک ساخته شده و در بازار وجود دارند. این نوع ماسک‌ها که از پلیمر ساخته می‌ شوند، قابل انعطاف بوده و فشار زیادی به پوست صورت وارد نمی‌ کنند. ضمناً این نوع از ماسک وزن زیادی نداشته و مزاحمتی برای کارگران ایجاد نمی ‌کند. فیلتر‌های ماسک‌های شیمیایی قابلیت فیلتر کردن انواع گاز‌ها را دارند البته نسبت به محل کار نوع مناسب آن باید توسط کارفرما و مسئولین ایمنی و بهداشت انتخاب شود.

ماسک فرار
در برخی از مشاغل کارگران مجبور هستند تا ساعت‌ها در تماس با مواد شیمیایی خطرناک کار کنند به­همین دلیل باید تجهیزات مناسبی در اختیار کارگران قرار داده شود تا دچار مخاطرات تنفسی نشوند. ماسک فرار برای کارگرانی که در در چنین محیط‌هایی مشغول به کار می‌ باشند مناسب است. البته انتخاب نوع ماسک مناسب بستگی به گاز‌ها و گردوغبار‌هایی دارد که در محیط کار پراکنده می‌شود.
ماسک فرار به عنوان یک وسیله تجهیزات حفاظت فردی کاربرد‌های خاصی دارد و هر کسی نمی‌تواند از آن‌ها استفاده کند. این نوع از ماسک‌ها در شرایط خاصی قابلیت نجات انسان را دارند. در صنایع معدنی و شیمیایی استفاده از ماسک فرار متداول می‌باشد. ماسک فرار می‌ تواند تا ۱۵ دقیقه هوای مورد نیاز را تأمین کند.

ماسک نیم‌صورت
در صورتی که در محیط کار شما گردوغبار و آلودگی‌ها مزاحمت و حساسیتی برای چشم‌ها و گوش‌های شما ایجاد نکند می ‌توانید از‌ ماسک‌های نیم‌صورت استفاده کنید. ماسک نیم‌صورت در مشاغلی که با مواد حساس سر و کار ندارید می توانید استفاده نمایید. این نوع از ماسک‌ها دارای فیلتر قابل تعویض می ‌باشند.

انتخاب تجهیزات تنفسی مناسب و توصیه‌های لازم
۱. بر اساس قوانین موجود و نوع محل کار باید از بهترین تجهیزات تنفسی برای کارگران از طرف کارفرما و مسئولین کارخانه یا کارگاه تهیه شود.

۲. آموزش استفاده از تجهیزات حفاظت فردی و همچنین ماسک و طرز استفاده صحیح و آموزش‌های مراقبت صحیح و مناسب از خود به وسیله ماسک در مواقع ضروری به کارگران الزامی است.
۳. به طور مرتب باید تجهیزات حفاظت فردی و ماسک‌ها مورد بازرسی قرار بگیرند.
۴. ‏ تا جایی که امکان دارد کارگران باید در معرض هوای آزاد کار کنند و در صورتی که در محیط‌های بسته و مخازن یا سیلو‌ها مشغول به کار می ‌شوند ابتدا از روش‌های تهویه و هوا‌رسانی و در نهایت از ماسک مناسب استفاده شود.

کلام پایانی

به هر حال کار کردن را نمی ‌توان متوقف کرد. از کارگاه‌های ساختمانی تا کارخانه‌های بزرگ صنعتی باید به صورت مداوم به کار خود ادامه دهند، اما در این بین ضمن تولید روزانه باید از کارکنان و کارگران حفاظت به ­عمل آید. استفاده از تجهیزات حفاظت فردی یکی از ضروریات بهداشت و ایمنی کار می باشد. حتی شما به عنوان شخص خویش‌فرما باید مواظب سلامت تنفسی خود باشید و از ریه‌های خود در برابر انواع گردوغبار و گازهای سمی حاصل از کار محافظت کنید.