کلاه ایمنی

بدون استثنا مهمترین قسمت بدن هر انسان سر او است. وقتی به عنوان یک کارگر یا کارمند در یک کارگاه و یا کارخانه کار می‌کنید باید از این عضو حیاتی به بهترین شکل ممکن محافظت کنید. به همین دلیل اداره ایمنی و بهداشت کار قوانین بسیار سخت‌گیرانه‌ای را برای کارفرما تعیین کرده است. تحقیقات علمی مشخص کرده که ضربات به سر انسان اثرات بسیار جبران ناپذیری ایجاد می‌کند.

ایمنی همواره یک موضوع بسیار مهم در تمامی فعالیت‌های صنعتی به ویژه ساختمان‌سازی بوده است. اولین حفاظ سر شما در کارگاه‌های صنعتی کلاه ایمنی می‌باشد. بنابراین ریسک آسیب مغزی را می‌توان به وسیله کلاه ایمنی برای مهندسان و کارگران کم کرد.

روزانه گزارش‌های زیادی در مجلات حوادث از آسیب دیدن جدی کارگران در حین کار منتشر می‌شود که بیشتر اشاره به ضربات جدی سر کارگران دارد و این به دلیل این است که کارفرمایان کارگران را ملزم به استفاده از کلاه ایمنی کرده‌اند. پس وجود مسئولین ایمنی در هر کارگاه الزامی است تا با رصد کارگاه هشدار‌های لازم را به کارکنان متخلف بدهند.

تاریخچه حفاظت از سر

شاید جالب باشد که بدانید کلاه ایمنی پیش از میلاد مسیح برای سربازان در طول جنگ اختراع شد. اولین کلاه‌ها توسط سربازان عاشوری حدوداً نهصد سال قبل از میلاد استفاده می‌شد که بیشتر از فلز برنز ساخته شده بود و سربازان را در برابر ضربات شمشیر و ضربه و تیر حفاظت می‌کرد. در دوران ملکه ویکتوریا کارگرانی که در معدن کار می‌کردند جهت محافظت از سر خود فقط از یک کلاه برزنتی استفاده می‌کردند که هیچ محافظتی از آن‌ها در برابر ضربات وارده نمی‌کرد.

انتخاب کلاه ایمنی مناسب

امروزه شما بر اساس کاری که قرار است انجام دهید می‌توانید کلاه استاندارد خود را انتخاب کنید. با این حال در سایت‌های مختلف صنعتی و ساخت و ساز سیاست‌های مختلفی اجرا می‌شود و در صورتی که احتمال خطر شناسایی شده باشد بدون در نظر گرفتن نوع کار یا پروژه استفاده از کلاه ایمنی اجباری می‌باشد. کارفرما یا پیمانکار اصلی وظیفه دارد برای هر کارگر و کارمند خود کلاه ایمنی را تهیه کند و در اختیار آن‌ها قرار دهد. کارگران خویش‌فرما (پیمانکاران فرعی) باید خودشان کلاه ایمنی را تهیه کنند.

در انتخاب نوع کلاه باید چند فاکتور مهم را در نظر گرفت. ابتدا باید کاری که قرار است کارگر انجام دهد و همچنین خطرات موجود شناسایی شود و بعد اقدام به تهیه کلاه کرد. سطح مورد نیاز حفاظت کلاه ایمنی بستگی به نوع فعالیت دارد. به عنوان مثال از یک کلاه ایمنی ساختمانی نمی‌توان در تخریب استفاده کرد زیرا محافظت یکسانی را ارائه نمی‌دهند.

کلاه ایمنی برای همه افراد مناسب نیست و هنگام تصمیم‌گیری برای تهیه باید چند فاکتور را در نظر داشته باشیم اولین فاکتور عملکرد و راحتی کلاه می‌باشد. کلاه‌های ایمنی کارایی نسبتاً بالا و وزن سنگینی دارند اما حداکثر محافظت را ارائه می‌دهند. به همین دلیل شاید برخی از افراد وسوسه شوند که این مانع دست و پاگیر را حذف کنند پس به همین دلیل باید تعادلی بین نوع کار و راحتی به وجود آورد.

مزایای کلیدی پوشیدن کلاه ایمنی در محل کار

در این قسمت تعدادی از مزایای استفاده از کلاه ایمنی و رعایت قوانین را در کارگاه‌های صنعتی و کارخانه‌ها بیان می‌کنیم.

۱. محافظت از سر در برابر آسیب‌های وارده

کلاه ایمنی می‌تواند سر شما را در برابر اجسام در حال سقوط محافظت نماید همچنین این کلاه‌ها طوری طراحی شده‌اند تا صورت، چشم‌ها و گردن شما را در برابر هرگونه ضربه و خراش و حتی الکتریسیته و هر نوع آسیب احتمالی محافظت کنند. پوشیدن کلاه ایمنی در کارگاه‌های صنعتی یک قانون اجباریست که بدون استثناء همه باید آن را رعایت کنند؛ تمامی کارفرمایان موظف هستند برای افراد مشغول به کار در کارگاه خود کلاه ایمنی استاندارد تهیه کنند و کاملاً از پوشیدن آن توسط کارکنان اطمینان حاصل کنند. از آنجایی که به صورت متوسط سالیانه صد‌ها کارگر از ضربات وارد به سر آسیب می‌بینند، استفاده از از کلاه ایمنی از ویژگی‌های حیاتی کارخانه‌ها و کارگاه‌های صنعتی می‌باشد.

۲. حفاظت صنعتی

در برخی از محیط‌های کاری صنعتی خطرات ناشی از آسیب‌های سر، تا حدی شدید است که کلاه‌های ایمنی معمولی حفاظت زیادی ایجاد نمی‌کنند و کاربران رضایت چندانی ندارند؛ به عنوان مثال در بخش‌های معدنی و ساخت و ساز خطرات بسیار شدید‌تر است. در چنین شرایطی کلاه‌های ایمنی با استاندارد‌های سختگیرانه‌تری در اختیار مهندسان و کارگران قرار می‌گیرد.

این نوع کلاه‌های ایمنی با پوسته‌های سخت‌تر و هدبند، خاصیت جذب ضربه‌های وارده را دارد. در نتیجه این نوع کلاه‌ها ضربه‌های وارده به سر کاربر را جذب کرده و مانع از رسیدن آسیب جدی به سر و گردن می‌شوند. در این نوع کلاه‌ها از موادی مانند پلی اورتان استفاده شده است.

۳. رنگ و برچسب انواع کلاه کار

در تجهیزات حفاظت فردی، کلاه‌ها نقش اصلی و اولیه را دارند. در پروژه‌های ساختمانی و کارخانه‌ها کلاه‌های ایمنی با رنگ‌های مختلف در اختیار مهندسان و تکنسین‌ها و کارگران قرار داده می‌شود که البته هر دسته با رنگ به خصوص تفکیک شده است. معمولاً در بیشتر کارگاه‌های صنعتی کارکنان از یک نوع کلاه همرنگ استفاده می‌کنند. اما اغلب سرپرستان کارگاه با تمامی کارکنان آشنایی ندارند. به همین دلیل از رنگ و انواع برچسب برای تبادل اطلاعات مهم بدون فوت وقت و بدون اشکال استفاده می‌شود. به همین دلیل در شرکت‌های مختلف انواع برچسب‌ها وجود دارد.

کلاس‌بندی انواع کلاه ایمنی

کلاه‌های ایمنی در سه کلاس A و B و C به بازار عرضه شده‌اند.

کلاه ایمنی کلاس A: این نوع از کلاه‌ها در خدمات عمومی و با خطر برق تا حدود ۲۲۰۰ ولت کارایی دارند و از آنها برای مشاغلی مثل کارگاه‌های ساختمانی و کار‌گاه‌های تولیدی، کارخانه‌های کشتی‌سازی و کارخانه‌های تولید چوب استفاده می‌شود.

کلاه ایمنی کلاس B: کلاه‌های کلاس B در شغل‌هایی که با خطر برق گرفتگی در حدود ۲۰ هزار ولت برخورد دارند کارایی دارد. کارگرانی که در بخش‌های الکتریکی مشغول به کار هستند می‌توانند استفاده کنند.

کلاه ایمنی کلاس C: کلاه‌های کلاس C از آلومینیوم ساخته شده‌اند به همین دلیل محافظتی در برابر جریان برق ندارند. برای راحتی بیشتر کلاه‌ها با وزن‌های بسیار کم تولید می‌شوند. کلاه‌های این رده بیشتر در مقابل ضربه و فشار‌های وارده سر کارگران را محافظت می‌کند. از این نوع کلاه می‌توان برای مشاغلی مانند برخی کار‌های ساختمانی، صنایع شیمیایی، پالایشگاهی و کلاً در مشاغلی که امکان ضربه دیدن و برخورد با‌ اشیا ثابت وجود دارد کارایی دارند.

هدف از این استاندارد‌ها و رنگ‌بندی شناختن اعضای کارگاه با سرعت بالا است.

• سفید – برای مدیران، سرکارگران، مهندسان یا سرپرستان
• سبز – برای بازرسان ایمنی، کارگران جدید یا آزمایشی
• زرد – برای کارگران عمومی یا اپراتور‌ها
• قهوه‌ای – برای کسانی که در کاربرد‌های گرمای بالا مانند جوشکار‌ها کاربرد دارد.
• آبی – برای نجاران، برق و سایر اپراتور‌های فنی
• نارنجی – برای خدمه جاده
  خاکستری – برای بازدیدکنندگان سایت

تست‌های کنترل کیفیت کلاه ایمنی

از آنجا که کلاه‌های ایمنی باید محافظت بالایی را برای سر کاربران خود داشته باشند تست‌های مختلفی را پشت سر می‌گذارد.

• تست جذب شوک ناشی از ضربه: در این آزمون یک شی با وزن ۵ کیلوگرم به کلاه ایمنی برخورد می‌کند حداکثر نیروی وارده باید ۵۰۰ نیوتن باشد.
• تست مقاومت در برابر نفوذ: در این تست یک میله به وزن ۳ کیلو گرم با زاویه ۶۰ درجه به کلاه ضربه می‌زند.
• تست مقاومت در برابر شعله و حرارت: در این تست کلاه به مدت ده ثانیه در معرض شعله قرار می‌گیرد بعد از کنار زدن کلاه پوسته بیرونی نباید بیش از ۱۵ ثانیه بسوزد.
• تست عایق بودن در برابر الکتریسیته: در این نوع تست کلاه را ۱۲۰۰۰ اندازه می‌گیرند جریان نفوذ الکتریسیته نباید بیشتر از ۱.۲ میلی‌آمپر باشد.
• تست گدازه فلزی : این نوع تست برای کلاه‌هایی به کار می‌رود که در صنایع فولاد و مذاب کاربرد دارد ۳۰۰ گرم فلز مذاب با ۱۴۰۰ درجه حرارت بر روی کلاه ایمنی ریخته می‌شود پوسته بیرونی تا حد مشخص استاندارد باید مقاومت کند.

عمر کلاه ایمنی

عمر استاندارد هر کلاه تا ۵ سال بعد از تاریخ اولین استفاده می‌باشد. لازم به ذکر است در صورتی که کلاه ایمنی مداوم در برابر آفتاب قرار گیرد از عمر آن کاسته می‌شود و این به منزله استفاده از کلاه محسوب می‌شود (نور خورشید باعث خشک شدن و شکنندگی کلاه می‌شود) استفاده از کلاه‌های ایمنی در محل‌های غیر از استانداردهای تعیین شده باعث کوتاه‌تر شدن عمر کلاه می‌گردد.

کارفرمایان و مسئولین حوزه ایمنی بر اساس سیاست‌های کاری در پروژه‌های مختلف باید عمر کلاه را تعیین کنند. در صورتی که کلاه ایمنی از ارتفاع زیادی سقوط کرد و سالم ماند باید فوراً تعویض شود زیرا ضربه‌های وارده باعث ضعیف شدن کلاه شده است و این ایمنی کلاه را به شدت پایین می‌آورد.

خطرات عدم استفاده از کلاه ایمنی

نتایج عدم استفاده از کلاه ایمنی و یا کلاه هایی که عمر مفید خود را کرده‌اند در محیط های صنعتی و کارگاه های ساختمانی میتواند بسیار مخاطره آمیز باشد. صدماتی که به سر وارد می شود میتواند اثرات کوتاه مدت و بلند مدتی داشته باشد مانند:

• ضربه مغزی
• ازدست دادن حافظه
• علائمی مانند سردرد مداوم، مشکلات بینایی و یا حساسیت به نور
• علائم شناختی و عاطفی مداوم مانند مشکلات خواب، اضطراب،
• افسردگی، پرخاشگری و سایر تغییرات شخصیتی
• آلزایمر
• فلج شدن
• مرگ

قوانین مربوط به کلاه ایمنی

طبق قوانین هر کارفرمایی باید اطمینان حاصل کند که تجهیزات حفاظت فردی و به ویژه کلاه ایمنی در اختیار کارگران و کارمندان آن قرار می‌گیرد. مگر در مواردی که به وسیله تجهیزات دیگر ایمنی ایجاد شده است و احتمال خطر کنترل شده باشد. طبق قوانین کار و ایمنی و بهداشت به هیچ عنوان و تحت هیچ شرایطی نباید هزینه‌ای بابت تجهیزات حفاظت فردی از کارمندان و کارگران کسر شود و تمامی تجهیزات لازم به صورت رایگان در اختیار آن‌ها قرار بگیرد. همچنین به طور منظم باید تجهیزات ایمنی چک شود و اثربخشی آن‌ها مورد توجه قرار گیرد و همچنین به الزامات تاریخ استفاده از عمر مفید کلاه دقت شود.

کلام پایانی

اطلاعات بسیار موثق و ثبت شده پزشکی در رابطه با حوادث کار نشان می‌دهد بیشترین آسیب‌ها به دلیل ضربات وارده به سر میباشند که بیشتر ناشی از سقوط ‌اشیا و یا برخورد با وسایل سخت بوده است. صدمات ناشی از چنین حوادثی می‌تواند بسیار دلخراش باشد و ضربات جبران ناپذیری بر پوست سر، استخوان جمجمه، مغز، گردن و نخاع فرد وارد شود. حفاظت از سر یک امر ضروری در کارخانه‌ها و کارگاه‌های ساختمانی و صنعتی است و تنها راه موجود برای بالا بردن ایمنی استفاده از تجهیزات حفاظت فردی می‌باشد. حوادث بسیاری در کارگاه‌های صنعتی اتفاق می‌افتند که بعضی گزارش می‌شوند و بعضی نه، اما واقعیت این است که باید از سر به عنوان حساس‌ترین عضو بدن به صورت دائمی محافظت شود.